Stacja Rypin
     Stacja Rypin leży na normalnotorowym szlaku kolejowym Sierpc - Brodnica. Linia ta została oddana do użytku 25.09.1937 roku. Ale historia kolei w Rypinie rozpoczęła się prędzej.
     Podczas I wojny światowej na ziemii dobrzyńskiej wybudowany został przez Niemców cały system kolei wąskotorowych. Największą z nich była linia Nasielsk - Sierpc - Lubicz koło Torunia. Linia ta miała większe odgałęzienia (bocznice) w miejscowościach: Kawęczyn (do dworu Zębowo) i Czernikowo (do Mazowsza).
     Rypin został połączony z miastem Golub linią wąskotorową. Była to linia o rozstawie toru 600 mm, obsługiwana prawdopodobnie trakcją konną. Przebieg trasy Rypin - Golub nie jest dokładnie mi znany. Prawdopodobnie z dworca w Golubiu (normalnotorowego) linia prowadziła przez rynek (jak pokonano duże wzniesienie zamkowe?), dalej przez Drwęcę i wzdłuż głównej ulicy przez Dobrzyń (do lat 50-tych oddzielne miasto), dalej wzdłuż dzisiejszej szosy Golub-Dobrzyń - Rypin conajmniej do miejscowości Bocheniec. Jaki był dalszy przebieg trasy nie udało mi się ustalić. W muzeum w Rypinie udało mi się odnaleźć bardzo ciekawe zdjęcie, przedstawiające grupę ludzi na tle wagonu wąskotorowego kolei Rypin - Gołąb (chodzi tu chyba o Golub). Zdjęcie nie jest datowane.
     Ze wspomnień dawno nieżyjącej już mojej Babci pamiętam (mieszkała niedaleko wsi Szafarnia - tej od F. Chopina), że jeździła tam jakaś wąskotorówka, którą czasami dojeżdżano na targ w Dobrzyniu lub do pracy. Jednak więcej wiadomości nie udało mi się zebrać. 
     B. Pokropiński w swojej książce "Koleje wąskotorowe PKP" (WKiŁ 1980 - Moje Koleje) w tablicy 3.3 na str. 19 podaje, że Ministerstwo Kolei Żelaznych w latach 1918 - 1922 przyjęło na stan  kolej wąskotorową gospodarczą o długości 28 km, szerokości 600 mm Rypin - Golub. Kiedy linię tę zamknięto i zlikwidowano - nie udało mi się dowiedzieć.
     Drugą linią wąskotorową w Rypinie była linia Sierpc (stacja Majewo) - Skrwilno - Sadłowo - Rypin. Przybliżoną trasę tej linii pokazuje zamieszczona poniżej mapa. Zaznaczony na niej przebieg z Sierpca (Majewa) do Skrwilna ma swoje potwierdzenie na mapie wojskowej z okresu międzywojennego, dalszy przebieg jest przypuszczalny.
 
Mapa okolic Rypina w skali 1:200 000 wydana przez Zarząd Topograficzny
Sztabu Generalnego WP, 1991 r. (próba odtworzenia przebiegu opisywanych linii kolejowych)
Kolory: zielony - linia normalnotorowa Sierpc - Rypin - Brodnica;
            brązowozielony - linia normalnotorowa Sierpc - Lipno - Lubicz;
            niebieski - linia wąskotorowa Sierpc - Lubicz (przypuszczalna);
           czerwony - linia wąskotorowa Sierpc - Skrwilno - Rypin;
            fioletowy - linia wąskotorowa Golub - Rypin.

     B. Pokropiński w wyżej cytowanej książce w tabeli 3.6 na str. 22 (Linie wąskotorowe zbudowane przez państwo w latach 1918 - 1937) podaje, że w dniu 15.11.1929 oddano do użytku linię wąskotorową o długości 29 km, rozstawie 600 mm na odcinku Szczutowo - Skrwilno - Rypin. Jednakże w tabeli 3.4 na str. 19 (Linie wąskotorowe wydzierżawione, chwilowo unieruchomione lub przeznaczone do rozebrania w latach 1920 - 1924) ujmuje linię wąskotorową Urszulewo - Skrwilno (dł. 10 km, 600 mm). Czyżby to miała być odrębna linia, a może część przyszłej linii z Sierpca. A co z odcinkiem Sierpc (Majewo) - Szczutowo (kiedy powstał, przez kogo zbudowany itd.). Co tam jeżdziło (pojazdy trakcyjne, wagony - nie wiadomo). Kiedy linia przestała istnieć - w latach 70-tych nie było po niej żadnego śladu. 
     Antoni Witkowski w swej książce "Mordercy z Selbstschutzu" (Wydawnictwo MON, Warszawa 1986) na str. 87 opisując sytuację z początku niemieckiej okupacji w Skrwilnie używa słów "... nasypie po dawnym torze wąskotorówki". Wynika stąd, że linia ta jesienią 1939 roku nie tylko nie pracowała, ale być może była zdemontowana. 
     Tuż po odzyskaniu niepodległości zaczęto myśleć o ożywieniu gospodarczym Ziemii Dobrzyńskiej. Głośna stała się sprawa budowy w tym regionie linii kolejowych. Każde z miast rozpoczęło "swoją" batalię o kolej. Również mieszkańcy Rypina zaczęli swą walkę. W zasobach Archiwum Miejskiego w Bydgoszczy zachowały się petycje władz Rypina, wprost proszące o budowę linii kolejowej z Nasielska do Torunia przez Rypin - Golub. Linię taką zaczęto budować w początku lat 20-tych, przebudowując "wąskotorówkę" Nasielsk - Sierpc na tor normalny. Oddano ją do użytku 30.06.1924 roku. Dalszą część trasy do Torunia poprowadzono jednak po śladzie istniejącej kolei wąskotorowej Sierpc - Lubicz. Oddano ją do eksploatacji dopiero 23.01.1937 r. Ale wtedy w Rypinie trwały już ostatnie prace przy nowo wybudowanej linii normalnotorowej Sierpc - Brodnica. Linia ta (oddana do użytku 25.09.1937 r.) stanowiła przedłużenie budowanego etapami połączenia Łódź - Kutno - Płock - Sierpc - Brodnica. Linia ta miała usprawnić połączenie Łodzi z Pomorzem oraz ożywić gospodarczo słabo rozwinięte rolnicze tereny Ziemii Dobrzyńskiej.
     Moje wspomnienia z linii Sierpc - Brodnica sięgają końca lat 60-tych. Linia ta przez wiele lat stanowiła idealne miejsce dla parowozów Ol49 (w ruchu osobowym na trasie Brodnica - Kutno) oraz Ty2 w ruchu towarowym. Sztandarowym pociągiem był nocny dalekobieżny Łódź Kaliska - Gdynia przez Płock - Brodnicę - Iławę - Malbork. Rozkładowa mijanka kierunków przeciwnych wyznaczona była w Rypinie. W pociągach osobowych niestrudzenie kursowały wagony "boczniaki" - pamiętam drzwi otwierane z każdego "przedziału" oraz okna podnoszone za pomocą pasów parcianych. Do tego zapach dymu przesączonego parą, charakterystyczny świst gwizdawki parowozowej, głośną pracę "maszyny" podczas podjazdu pod "górę starorypińską".
     W początku lat 80-tych na szlaku  pojawiły sie lokomotywy spalinowe - nocny dalekobieżny zaczął być prowadzony przez SP45, pociągi towarowe przez ST44. Jednakże pozostałe pociągi osobowe to w dalszym ciągu Ol49, towarowe zdawcze to Ty2. Wprowadzono też pociąg poranny Brodnica - Rypin - Brodnica, ten obslugiwany był przez wagon SN61. Okresowo pojawił się też prawdziwy pociąg pośpieszny Kraków - Ełk (wprawdzie sezonowy, ale zawsze to pośpieszny). Relację tę później zmieniono na Olsztyn - Łódź Kaliska.
     Na początku lat 90-tych z planu zaczęto wycofywać Ol49, pojawiły się lokomotywy SP45 ze składami "ryflaków" a później wagonów piętrowych. Coraz mniejszy ruch towarowy obsługiwały ST44. Ruch na linii zaczął maleć, jedynym ratunkiem były składy cystern, którymi z Zakładów Petrochemicznych w Płocku wożono gaz do Rozlewni Gazu Płynnego w Starorypinie.
     02.04.2000 r. przez stację przejechał ostatni pociąg osobowy. Od dnia następnego ruch osobowy został wstrzymany. Pozostał tylko ruch towarowy, czyli praktycznie pociągi z gazem do Rozlewni Gazu (z Płocka) oraz z paliwem do nowo powstałej bazy paliwowej (z rafinerii w Gdańsku). Tak jest do dzisiaj, choć pociągi z Płocka, zamiast pokonać trasę Sierpc - Rypin (29 km) jadą z Sierpca do Torunia, póżniej przez Jabłonowo Pomorskie do Brodnicy i dopiero do Rypina. Trasa ta ma "tylko" 183 km, czyli dla PKP SA taka różnica w długości i czasie jazdy to "pestka"!!!
     Na początku lat 70-tych kolejarze w Rypinie dyskutowali, że w przyszłości będą przez tą stację jeździć pociągi pośpieszne z Lublina do Gdyni. Miało to sens, gdyż w tym czasie remontowano nawierzchnię z Płocka do Sierpca i budowano linię CMK. Przebieg jej przez Sierpc - Rypin - Brodnicę jest naturalną alternatywą. Ale o tym tylko dyskutowano...



Zdjęcia przedstawiające stację Rypin i okolice:
 
 
1. Odnalezione w muzeum w Rypinie
zdjęcie z kolei Rypin - Golub (Gołąb)
Autor, czas - nieznane
Zwraca uwagę napis PKP - zdjęcie
było wykonane po I wojnie.

 
2. Budynek dworca w Rypinie.
fot. Przemysław Maron,
05.2000 r.
3. Tu kończy się ruch na stacji.
W kierunku Brodnicy - szyna jeżdżona,
w kierunku Sierpca  - szyna niejeżdżona.
fot. Przemysław Maron,
01.05.2001 r.

 
4. Ol49-84 z pociągiem z Sierpca
do Brodnicy stoi przy peronie 2.
W oddali widać semafory
wyjazdowe do Sierpca.
fot. Aleksander Maron,
lipiec 1989 r.
 
5. To samo miejsce dzisiaj, 
ruch wstrzymano,
semafory skasowano.
fot. Przemysław Maron,
05.2000 r.

 
6. Tarcza ostrzegawcza
semafora wjazdowego
z Sierpca.
fot. Aleksander Maron
początek lat 90-tych.
7. Semafor wjazdowy od
strony Sierpca, o oddali
budynek dróżnika
fot. Aleksander Maron
początek lat 90-tych.
8. To samo miejsce 10 lat później.
Brak budynku dróżnika, widoczne
na zdjęciu zapory już nie istnieją.
fot. Przemysław Maron,
05.2000 r.

 
9. Semafory wyjazdowe
w kierunku Brodnicy.
fot. Przemysław Maron,
05.2000 r.
10. Nastawnia wykonawcza stacji
Rypin (kierunek Brodnica).
fot. Przemysław Maron,
01.05.2001 r.

 
11. Semafor wyjazdowy
w kierunku Brodnicy.
fot. Aleksander Maron,
01.05.2001 r.
 
12. Naprężacz pędni.
Jeden z kilku zachowanych.
fot. Przemysław Maron,
01.05.2001 r.
13. Semafor wjazdowy 
od strony Brodnicy.
fot. Aleksander Maron,
01.05.2001 r.

 
14. Szlak w kierunku Brodnicy.
Przemek Maron przy pracy.
fot. Aleksander Maron,
01.05.2001 r.
15. To samo miejsce, 
widok w kierunku Rypina.
fot. Aleksander Maron,
01.05.2001 r.

 
16. Ol49-50 ze składem 
dojeżdża do Rypina
od strony Sierpca.
fot. Zbigniew Maron,
1992 (?) r.
 
17. Teraz już bliżej.
fot. Zbigniew Maron,
1992 (?) r.
18. W tej chwili można 
było poczuć "tchnienie" 
parowozu.
fot. Zbigniew Maron,
1992 (?) r.
19. Teraz już tylko stukot
kół mówi, że pociąg jest
jeszcze  blisko.
fot. Zbigniew Maron,
1992 (?) r.

 
20. Stacja Rypin, Ol49-84 z pociągiem
z Sierpca do Brodnicy stoi przy peronie 2.
W oddali widać semafory wyjazdowe do Sierpca.
fot. Aleksander Maron, lipiec 1989 r.

 
21. SP45 z pociągiem
dojeżdża do stacji Rypin
od strony Sierpca.
fot. Aleksander Maron,
początek lat 90-tych.
22. Teraz już bliżej.
fot. Aleksander Maron,
początek lat 90-tych.
23. W oddali widoczne
budynki Rypina.
fot. Aleksander Maron,
początek lat 90-tych.
24. Pociąg dojeżdża
do stacji.
fot. Aleksander Maron,
początek lat 90-tych.

 
25. SP45 z pociągiem relacji 
Sierpc - Brodnica dojeżdża
do stacji Rypin. 
fot. Zbigniew Maron,
ok. 1993 r.
26. Dalsza część dojazdu pociągu
do stacji. W oddali widać
budynki Rypina. 
fot. Zbigniew Maron,
ok. 1993 r.


Powrót do poprzedniej strony.
Powrót do strony głównej.