Oznaczenia serii parowozów

LOKOMOTYWY NORMALNOTOROWE

PKP
a/ parowozy

Oznaczenie serii parowozów na PKP składa się z dwóch lub trzech liter, charakteryzujących przeznaczenie parowozu i układ osi, a także z liczby 1,2 lub 3 cyfrowej, oznaczającej pochodzenie parowozu, a w przypadku parowozu polskiego pochodzenia rok zatwierdzenia projektu jego budowy.

Pierwsza duża litera oznacza charakter pracy do jakiej parowóz został skonstruowany:
P - do pociągów pośpiesznych
O - do pociągów osobowych
T - do pociągów towarowych
Jeżeli na drugim miejscu w oznaczeniu znajduje się duża litera K oznacza to parowóz bez tendra czyli tendrzak (Kusy).

Za duża literą (literami) jest umieszczona litera mała, która oznacza układ osi parowozu:

oznaczenie literowe oznaczenie cyfrowe oznaczenie symboliczne uwagi
a 1 - 1 - 0 o O  
b 0 - 2 - 0 O O  
c 1 - 2 - 0 lub 0 - 2 - 1 o O O lub O O o  
d 2 - 2 - 0 lub 0 - 2 - 2 o o O O lub O O o o  
e 1 - 2 - 1 o O O o  
f 2 - 2 - 1 lub 1 - 2 - 2 o o O O o lub o O O o o  
g x - 2 - x O O osi tocznych ponad 3
h 0 - 3 - 0 O O O  
i 1 - 3 - 0 lub 0 - 3 - 1 o O O O lub O O O o  
k 2 - 3 - 0 lub 0 - 3 - 2 o o O O O lub O O O o o  
l 1 - 3 - 1 o O O O o  
m 2 - 3 - 1 o o O O O o  
n 1 - 3 - 2 o O O O o o  
o x - 3 - x O O O osi tocznych ponad 3
p 0 - 4 - 0 O O O O  
r 1 - 4 - 0 lub 0 - 4 - 1 o O O O O lub O O O O o  
s 2 - 4 - 0 lub 0 - 4 - 2 o o O O O O lub O O O O o o  
t 1 - 4 - 1 o O O O O o  
u x - 4 - x O O O O osi tocznych ponad 2
w 0 - 5 - 0 O O O O O  
y 1 - 5 - 0 o O O O O O  
z x - 5 - x O O O O O osi tocznych ponad 1
x x - 6 - x O O O O O O bez osi tocznych lub z osiami tocznymi

Cyfry umieszczone za literami oznaczają pochodzenie parowozu lub kraj w którym został on zbudowany. A w przypadku parowozów polskiego pochodzenia dodatkowo rok zatwierdzenia konstrukcji:

- 1-10 pochodzenia niemieckiego (do II wojny światowej - pruskiego)
- 11-20 pochodzenia austriackiego
- 20-99 pochodzenia polskiego
- 100 parowozy różnego pochodzenia nie pasującego do poprzednich grup np. parowozy z kolei prywatnych
- powyżej 100 innego obcego pochodzenia (np. rosyjskie, ale trafiały się tu także badeńskie - Ok101, czy bawarskie - Ok103)
- powyżej 200 innego obcego pochodzenia, które na PKP znalazły się po II wojnie światowej

znakowanie tendrów lokomotyw parowych normalnotorowych:

Tendry oznacza się również znakiem serii. Składa się ono z dwucyfrowej liczby określającej pojemność tendra w m3, dużej litery oznaczającej ilość osi:
B - dwie osie
C - trzy osie
D - cztery osie
i liczby mającej takie samo znaczenie jak w oznaczeniach parowozów.

Wyjątkiem jest tender 32D46 od Ty246, oznaczony jak tendry polskie.

b/ lokomotywy spalinowe

Lokomotywy spalinowe oznaczone są dużą literą S symbolizującą rodzaj trakcji (S - spalinowa) i dużą literą symbolizującą przeznaczenie eksploatacyjne:
P - pośpieszna
U - uniwersalna
T - towarowa
M - manewrowa

za oznaczeniem literowym znajduje się oznaczenie dwucyfrowe oznaczające typ konstrukcji:
01 ÷ 09 - przekładnia mechaniczna, sterowanie pojedyncze
10 ÷ 14 - przekładnia mechaniczna, sterowanie wielokrotne
15 ÷ 24 - przekładnia hydrauliczna, sterowanie pojedyncze
25 ÷ 29 - przekładnia hydrauliczna, sterowanie wielokrotne
30 ÷ 39 - przekładnia elektryczna, sterowanie pojedyncze
40 ÷ 49 - przekładnia elektryczna, sterowanie wielokrotne 

c/ wagony spalinowe i spalinowe zespoły trakcyjne

wagony spalinowe oznaczone są dużą literą S symbolizującą rodzaj trakcji (S - spalinowa) i dużą literą symbolizującą przeznaczenie eksploatacyjne:
D - dalekobieżne
N - do ruchu podmiejskiego na węzłach z niskimi i wysokimi peronami
R - rewizyjne (warsztatowe, do rewizji sieci trakcyjnej itp.)

za oznaczeniem literowym znajduje się oznaczenie dwucyfrowe oznaczające typ konstrukcji:
50 ÷ 59 - przekładnia mechaniczna, sterowanie pojedyncze
60 ÷ 69 - przekładnia mechaniczna, sterowanie wielokrotne
70 ÷ 79 - przekładnia hydrauliczna, sterowanie pojedyncze
80 ÷ 89 - przekładnia hydrauliczna, sterowanie wielokrotne
90 ÷ 94 - przekładnia elektryczna, sterowanie pojedyncze
95 ÷ 99 - przekładnia elektryczna, sterowanie wielokrotne 

d/ lokomotywy elektryczne

Lokomotywy elektryczne oznaczone są dużą literą E symbolizującą rodzaj trakcji (E - elektryczna) i dużą literą symbolizującą przeznaczenie eksploatacyjne:
P - pośpieszna
U - uniwersalna
T - towarowa
M - manewrowa
za oznaczeniem literowym znajduje się oznaczenie dwucyfrowe oznaczające typ konstrukcji:
01 ÷ 14 - lokomotywy czteroosiowe B'oB'o na prąd stały 3000V
15 ÷ 19 - lokomotywy czteroosiowe B'oB'o na prąd zmienny
20 ÷ 34 - lokomotywy sześcioosiowe C'oC'o na prąd stały 3000V
35 ÷ 39 - lokomotywy sześcioosiowe C'oC'o na prąd zmienny
40 ÷ 49 - lokomotywy o innym układzie osi lub rodzaju prądu i napięcia

d/ wagony elektryczne i elektryczne zespoły trakcyjne

elektryczne zespoły trakcyjne oznaczone są dużą literą E symbolizującą rodzaj trakcji (E - elektryczna) i dużą literą symbolizującą przeznaczenie eksploatacyjne:
D - dalekobieżne
N - do ruchu podmiejskiego na węzłach z niskimi i wysokimi peronami
W - do ruchu podmiejskiego na węzłach z wysokimi peronami

za oznaczeniem literowym znajduje się oznaczenie dwucyfrowe oznaczające typ konstrukcji:
51 ÷ 64 - zespoły trójwagonowe na prąd stały 3000V
65 ÷ 69 - zespoły trójwagonowe na prąd zmienny
70 ÷ 74 - zespoły czterowagonowe na prąd stały 3000V
75 ÷ 79 - zespoły czterowagonowe na prąd zmienny
80 ÷ 89 - samodzielne wagony silnikowe na dowolny rodzaj prądu
90 ÷ 93 - zespoły dwuwagonowe na prąd stały 3000V
94 ÷ 94 - zespoły o dowolnej liczbie wagonów, lecz na inne napięcie niż wyżej wymienione 

Przed wprowadzeniem normy RN-58/MK-0001 niektóre serie taboru posiadały stare oznaczenie spotykane w starszej literaturze:

wg normy RN-58/MK-0001 przed wprowadzeniem normy RN-58/MK-0001 dawne
SM30 LWe55  
SM40 LMe58  
SN52 MsBmix  
SN60 MsBmix  
SD80 MsAx  
EP01 E01 E100
EP02 E02 E110
EP03 E03 E150
EU04 E04 E200
EU20 E05 E400
ET21 E06 E500
EW51 E51 92000
EW51 E52 92040
EW53 E53 92050
EW54 E54 92100
EN56 E56 92300
ED70 E58 92400
EW90 E90 92600
EW91 E91 92700
EW92 E92 ? 92800 ?

Do oznaczania osi lokomotyw elektrycznych i spalinowych używa się symboli: Bo'Bo', Co'Co' itp. Symbol BoBo oznacza, że lokomotywa posiada dwa wózki dwuosiowe "B", symbol "o", że każda ma napęd indywidualny; podobnie symbol CoCo oznacza, że lokomotywa posiada dwa wózki trzyosiowe "C", symbol "o", że każda ma napęd indywidualny. Symbol "B" bez znaku "o" i bez kreski oznacza, że lokomotywa (spalinowa) posiada dwie osie napędne połączone wiązarem. Podobnie oznaczane są wagony spalinowe. Symbol 1A' A'1 oznacza wagon o dwóch wózkach, których jedna oś jest napędna, a druga toczna, symbol B'2' - że wagon ma dwa wózki dwuosiowe, z których tylko jeden ma osie napędne, a drugi toczne.

Czechosłowacja (parowozy)

Układ osi parowozu na kolejach czeskich oznacza się cyfrowo. Dla przykładu polski Ty23 na kolejach ČSD nosił oznaczenie 537.1, gdzie pierwsza cyfra informuje o 5 osiach wiązanych. Suma cyfry pierwszej i drugiej po pomnożeniu przez 10 informuje o Vmax (5+3=8 x 10 daje 80km/h). Trzecia cyfra po dodaniu 10 informuje o nacisku osi (7+10 = 17t). Ostatnia cyfra po kropce to kolejna seria w danej grupie parowozów.

 

Francja (parowozy)

Koleje SNCF oznaczają parowozy liczbą trzycyfrową, która odzwierciedla układ osi i literą oznaczającą kolejną serię o takim samym układzie osi. Dla przykładu seria Tw1 oznaczona została 050B.

 

USA (parowozy)

W Stanach Zjednoczonych powstał słowny sposób oznaczania układu osi parowozów:

układ osi nazwa
2'B1' Atlantic
1'C Mogul
1'C1' Prairie
2'C1' Pacific
2'C2' Hudson
1'D Consolidation
1'D1' Mikado
1'D2' Berkshire
2'D1' Mountain
2'D2' Northern

 

PAROWOZY WĄSKOTOROWE (opracował Paweł Korcz):

Znak lokomotywy parowej wąskotorowej składa się z umieszczonych obok siebie symboli określających kolejno:

Numer symbolu Określenie
1 rodzaj lokomotywy
2 ilość osi
3 (4) ilość osi tocznych lub pochodzenie
4 (5) moc w przypadku konstrukcji zagranicznej lub rok zatwierdzenia konstrukcji w przypadku konstrukcji krajowej

 

1. Rodzaj lokomotywy
Symbol Opis
P parowóz z tendrem
T parowóz bez tendra

 

2. Ilość osi
Symbol Opis
- dwie osie
y trzy osie
x cztery osie
w pięć osi
z sześć osi

 

3 (4), ilość osi tocznych lub pochodzenia
Symbol Opis
a oś toczna z przodu
b oś toczna z tyłu
n oś toczna z przodu lub z tyłu
u parowóz z dostaw UNRRA

 

4 (5), moc lub rok zatwierdzenia konstrukcji
Symbol Opis
1 do 60 KM
2 61 - 80 KM
3 81 - 100 KM
4 10 1 - 120 KM
5 121 - 150 KM
6 15 1 - 180 KM
7 18 1 - 220 KM
8 22 1 - 300 KM
9 od 301 KM
od 20 do 60 rok zatwierdzenia konstrukcji

znakowanie tendrów od lokomotyw parowych wąskotorowych:

Nr. symbolu Opis
1 rodzaj tendra
2 pojemność skrzyni wodnej (m3) lub rok zatwierdzenia konstrukcji
3 ilość osi

 

1. Rodzaj tendra
Symbol Opis
Pt tender połączony na stałe
Zt tender doczepny

 

2. pojemność skrzyni na wodę (m3) lub rok zatwierdzenia konstrukcji
Symbol Opis
cyfrowy pojemność skrzyni na wodę (m3)
od 20 do 99 rok zatwierdzenia konstrukcji

 

3. Ilość osi
Symbol Opis
- dwie osie
y trzy osie
x cztery osie

 

Numery inwentarzowe parowozów i tendrów
Zakres numerów Szerokość
od 001 do 999 600 mm
od 1000 do 1999 750 mm
od 2000 do 2999 785 mm
od 3000 do 3999 1000 mm

Informacje o znakowaniu pojazdów trakcyjnych opracowane w oparciu o: "PRZEPISY O ZNAKOWANIU TABORU WĄSKOTOROWEGO" (WM-11)