Obwody sterowania
Obwody sterowania służą do uruchamiania różnych urządzeń na makiecie,
przede wszystkim:
- sygnalizatorów świetlnych i kształtowych oraz innych
urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego (np. rogatki, sygnalizatory dźwiękowe, wykolejnice);
- zwrotnic i innych urządzeń torowych (obrotnice, rozprzęgacze itp);
- oświetlenia i innych efektów specjalnych.
Obwody sterowania współpracują często z obwodami torowymi.
Najprostsze obwody sterowania pozwalają na indywidualne ustawienie każdego
urządzenia na makiecie. Najprostsze, to nie znaczy że proste - ponieważ
obraz na sygnalizatorze zależy od ustawionej drogi przebiegu (prędkość maksymalna
bądź ograniczona np. do 40km/h), a także obrazu na sygnalizatorze następnym.
Zainteresowanych szczegółami odsyłam do przepisów E1
lub ich zubożonej dla potrzeb początkujących modelarzy wersji E1-Lite (nie mylić z Elite :-)
Bardziej rozbudowane obwody sterowania powinny realizować uzależnienia, tzn
uniemożliwiać ustawianie przebiegów sprzecznych.
Ideałem byłoby, gdyby obwody sterowania umożliwiały automatyczne ustawianie
drogi przebiegu - jest to bardzo wygodne tak w modelu, jak i w rzeczywistości.
Jeśli ktoś ma żyłkę do grzebania się w przewodach, może swoje obwody wzbogacić
o sygnalizację zajętości odcinków. Ten zdawałoby się bajer jest bardzo
przydatny w przypadku małych stacji sterowanych zdalnie z dużej odległości
(makiety modułowe itp).
Obwody sterowania na makiecie można wykonać przy użyciu:
- elektrotechniki - wyłączników, przełączników, styczników, przekaźników.
Zaletą jest to że układy te sterują bezpośrednio urządzeniami
na makiecie a nawet są w nie wbudowane. Ponadto układy elektrotechniczne nie są
podatne na zakłócenia.
Wadą jest to że układy uzależnień wymagają
znacznej liczby przekaźników, które są zawodne. Ponadto koszt przekaźnika
jest znacznie większy niż koszt układu scalonego który tę samą funkcje logiczną
realizuje.
- elektroniki - technika cyfrowej np. bramki i przekaźniki TTL + elementy
wykonawcze i czujniki
Wadą jest to, że wymagane są odpowiednie interfejsy do sterowania
urządzeniami - np. tranzystory wykonawcze bądź bramki O/C + przekaźniki kontraktonowe
do sterowania zwrotnicami itp. Ponadto elektronika wrażliwa jest na zakłocenia,
no i wymaga pewnej wiedzy.
Zaletą jest o wiele większa niezawodność (pod warunkiem
zabezpieczenia przed zakłoceniami), trwałość, mniejszy pobór mocy, mniejsze
rozmiary i koszty w przypadku średnich i dużych stacji w porównaniu z urządzeniami
elektrotechnicznymi. Robiąc elektroniczne układy sterowania mamy możliwość podłączenia
ich do komputera.
- mikroelektroniki - stosuje się podobne urządzenia we/wy jak w poprzednim
punkcie ale np. logika uzależnień realizowana jest poprzez odpowiednio oprogramowany mikrokontroler jednoukładowy
Zaletą w porównaniu z klasyczną elektroniką jest prostota układu w przypadku większych
stacji i bardziej zaawansowanych funkcji (uzaleznienia, samoczynne nastawianie drogi przebiegu).
Możliwe jest także szybkie przestrojenie sterowania w przypadku
przebudowy układu torowego.
Wadą jest koniecznośc znajomości asemblera i umiejętność uruchamiania układów
z mikrokomputerami jednoukładowymi (np. trzeba mieć dostęp do programatora EPPROM).
- techniki komputerowej - układy wykonawcze i czujniki (zazwyczaj poprzez multipleksery) dołączone są do komputera, logika uzależnień, wizualizacja i sterowanie odbywa się programowo.
Umiejętność programowania w językach wysokiego poziomu jest znacznie powszechniejsza
niż asemblera, łatwiej też jest wprowadzać poprawki. Ponadto komputer umożliwia wizualizację na ekranie
układu torowego - nie musimy budować pulpitu sterującego. Wadą jest to, że musimy posiadać komputer
(skoro to czytasz to pewnie go już masz). Niewielka to wada ponieważ do sterowania makietą
potrzebna jest niewielka moc obliczeniowa - stary 286 (trzeba poszperać po śmietnikach :-) + program napisany pod DOSa spokojnie wystarczy.
A więc podsumujmy: abstrahując od znajomości danej dziedziny, najbardziej
optymalnie jest zastosować obwody sterowania:
- elektrotechniczne w przypadku małych stacji (max 3 tory) wyposażonych w sygnalizację
kształtową
- elektroniczne w przypadku średnich stacji lub małych stacji z sygnalizacją świetlną
- mikroelektroniczne w przypadku średnich i dużych stacji
- komputerowe w przypadku śrenich i dużych stacji a nawet dla małych stacji
sterowanych zdalnie lub automatycznie
Szczegółowy opis różnych obwodów
in vorberaitung
Elektroniczne:
- podstawy techniki cyfrowej TTL
- uzależnienie obrazu na semaforze świetlnym od drogi przebiegu i obrazu następnego sygnalizatora
- obwody sygnalizujące odcinkową lub punktową zajętość toru
- c.d.n.
cdn
McZapkie