- Skąd wziąć aktualną wersję tego dokumentu?
Dokument ten znajduje się oryginalnie na stronie www.kolej.pl/modele/faq.html
Dokument ten może być kopiowany swobodnie do prywatnego użytku. Możliwe jest także zamieszczanie dokumentu w niezmienionej formie i treści na innych stronach WWW (mirroring) pod warunkiem powiadomienia redaktora. Publiczne rozpowszechnianie, zwłaszcza w celach komercyjnych, na nośnikach papierowych lub CD jest bezprawne bez zgody redakcji. - Co to jest modelarstwo kolejowe?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Czy modelarstwo kolejowe to tylko wykonywanie modeli pojazdów szynowych? Jeśli ktoś kupuje wyłącznie fabryczne modele, to jest kolekcjonerem. Ale jeśli te modele poruszają się po wykonanej przez niego makiecie to czy nie jest też modelarzem? A jeśli nie posiada makiety, ale kolekcjonowane przez niego pojazdy są starzone i patynowane, tak że wyglądają jak prawdziwe - czy nie jest też modelarzem? Jak widać, próba zaszufladkowania modelarstwa kolejowego jest trudna, ponieważ ma ono wiele twarzy: wykonywanie modeli od podstaw, przerabianie fabrycznych modeli na inne typy, ulepszanie fabrycznych modeli, budowa makiet z gotowych elementow, budowa dioram będących miniaturą rzeczywistej stacji, itp. - Co jest potrzebne modelarzowi kolejowemu?
Wiedza, wolny czas i pieniądze, w tej właśnie kolejności (mnie brakuje wszystkich trzech). Umiejetności nabędziemy w trakcie pracy.
Najważniejsza jest wiedza - jeśli robimy model lokomotywy, musimy oprócz znajomości fizyki (eletryczność, kinematyka) oraz techniki (jakie materiały użyć, jak je obrabiać, jak łączyć), posiadać znajomość historii tej maszyny. Wiedzieć jak była malowana w epoce w której ją wykonujemy, jaki miała wtedy osprzęt itp.
Jeśli robimy makietę, musimy też wiedzieć jakie pojazdy szynowe (i w jakim malowaniu) były w użyciu w epoce w której ta makieta jest osadzona. Nie podczepimy przecież Bdhpun'ów do TKt3, bo to lamerstwo! Ani SU45 z żóltym czołem do składu boczniaków. Musimy też dopasować architekturę, modele samochodów, sygnalizację, latarnie uliczne, reklamy, a nawet figurki ludzi do danej epoki.
Jeśli robimy makietę wymyśloną, to wypada też wiedzieć jaki typ roślinności rośnie na zboczu południowym, a jaki wzdłuż brzegu rzeki, musimy też zaprojektować stację zgodnie z regułąmi sztuki (w przypadku wykonywania dioramy rzeczywistej stacji te problemy odpadają bo kopiujemy naturę, ale mamy inne - jak dokładnie odwzorować ten konkretny budynek lub drzewo - kupić się tego nie da).
Tak więc modelarz kolejowy musi wiedzieć wszystko ;-)
Problem w tym, że najważniejsze - wiedza na temat kolei i modelarstwa kolejowego - jest w naszym kraju bardzo trudno osiągalna :-( - Czy są jakieś książki o modelarstwie kolejowym?
Literatura fachowa jest bardzo bogata, ale... za granicą :-(
W Polsce jest niewiele czasopism poświęconym kolejom
i modelarstwu kolejowemu w szczególności.
Pozycje książkowe można policzyć na palcach ręki emerytowanego pracownika tartaku.
Opis tych książek i czasopism, oraz spis ciekawych artykułów ktore się ukazały w Świecie Kolei (i wcześniej w Parowoziku) zamieszczono tutaj
Zajrzyj też na stronę z linkami kolejowymi serwisu modelarskiego oraz na anglojęzyczną stronę z linkami.
Mam nadzieję że Internet pozwoli na lepszą popularyzację tego hobby. - Gdzie kupić/sprzedać kolejkę?
Sprzedać można na giełdzie, kupić na giełdzie, w sklepie modelarskim .
- Co to za skala:PIKO ?
To nie skala tylko nazwa producenta :-)
Pomyłki biorą się z tąd, że dawniej modele PIKO z NRD były w Polsce jedynymi dostępnymi modelami w skali H0 (1:87), stąd utożsamiano producenta i skalę, podobnie utożsamiano skalę TT (1:120) i producenta Berliner TT Bahnen (albo odkurzacz z Elektrolux'em ;-)
Zapraszam do obejrzenia tabelki ze skalami modelarskimi i ich przelicznikami.
- Z jakiej epoki jest EU07?
Modelarstwo kolejowe to tradycja europejska, w szczególności niemiecka, dlatego tzw. epoki ustalane są na w oparciu o historię niemieckich kolei. Szczegółowe wyjaśnienie epok niemieckich można znaleźć na stronie Jakuba Halora, istnieje również propozycja klasyfikacji polskich epok.
- Skąd wziąć modele polskiego taboru?
Z powietrza... większość z nich trzeba zrobić samemu
(z blachy, kartonu itp) lub przerobić z modeli fabrycznych
(wykorzystując całe pudło: ST44, Ty2, lub tylko podwozie: SP47),
ponieważ przemysł do niedawna ignorował modelarstwo kolejowe w Polsce. Do tej pory nie
został wyprodukowany wielkoseryjnie żaden model lokomotywy dedykowanej dla PKP, a jedynie
wagony i niektóre parowozy w malowaniu również PKP (a więc robione małym kosztem,
bez zmiany matrycy, więc często z drobnymi nieścisłościami np. w osprzęcie).
Oto lista modeli PKP produkowanych przez przemysł (mam nadzieję że wkrótce zostanie uzupełniona o nowe pozycje),
natomiast wiele modeli fabrycznych można przemalować lub przerobić aby były polskie.
- Czy modele TT lub N mogą udawać wąskotorówkę w skali H0?
Oczywiście że nie, bo tabor wąskotorówki nie jest pomniejszonym taborem wąskotorowym. Co gorsza, nawet tory z mniejszej skali nie nadają się do odwzorowywania wąskotorówki - podkłady mają takie same wymiary (oprócz długości) jak w normalnym torze, mniej więcej w podobnych odstępach są rozmieszczone. Dlatego produkowane są specjalne tory dla modelowych wąskotorówek. Z modeli z mniejszej skali można wykorzystać co najwyżej zestawy kołowe, ewentualnie podwozia z mechanizmem napędnym.
- Makiety
- Skąd wziąć schemat makiety?
- Są trzy możliwości:
- z głowy (niezalecane, jeśli nie zna się reguł rządzących prawdziwą koleją)
- z natury - ciekawe wyzwanie(oczywiście idealne odwzorowanie prawdziwej stacji zabiera dużo miejsca, ale można stosować skrót perspektywiczny)
- z katalogu układów torowych (polecane dla początkujących)
znaleźć przykładowe schematy makiet w różnych skalach.
Zobacz też: Track Plan Book
lub po niemiecku ale doskonałą stronę Franka Wieduwilta oraz plany TT.
- Jaki może być maksymalny kąt wzniesienia?
Kąt wzniesienia zależy od długości składu, oporów ruchu, mocy i ciężaru lokomotyw oraz przyczepności ich
kół napędnych. Najlepiej sprawdzić to empirycznie, a potem zmniejszyć dwukrotnie.
- Co zrobić żeby pociąg się automatycznie zatrzymał na czerwonym?
Najprościej: po prostu kupić dwusekcyjny przełącznik - jedna sekcja włącza światło zielone lub czerwone na semaforze, druga sekcja zwiera lub rozwiera odcinek izolowany przed semaforem - patrz rysunek
. Sekcja jest utworzona przez
przecięcie jednej szyny w dwóch miejscach oddalonych od siebie bardziej niż
odległość skrajnych osi pobierających prąd (można kupić gotowe tory blaszane
z taką przerwą, również z diodą która zapewnia przejechanie odcinka izolowanego
w drugą stronę). Wadą tego rozwiązania jest brak możliwości automatycznego
kasowania semafora po przejeździe pociągu (zamiast przełącznika musiałby być przekaźnik).
Można również zupełnie oddzielić obwody torowe od sygnalizacji - prąd w sekcji wyłączać osobnym przełącznikiem. Można wtedy robić manewry niezależnie od sygnalizacji, lub obsługiwać pociągi trakcją podwójną. Więcej informacji o obwodach torowych znajdziesz
tutaj .
- Jak sterować zwrotnicami, semaforami, przejazdami...
Do sterowania tymi urządzeniami potrzebny jest układ realizujący mniej lub bardziej skomplikowane funkcje logiczne i sekwencyjne.
Do tego celu służą obwody sterowania, które można
zrealizować w oparciu o elementy elektrotechniczne (przełączniki, przekaźniki),
elektroniczne (układy cyfrowe TTL) bądź technikę komputerową.
- Czy da się zasilać model elektrowozu poprzez odbierak?
Da się, elektrowozy mają specjalny przełącznik (śrubka w dachu). Ale rozwiązania
tego nie poleca się ze względu na szpetotę grubych przewodów trakcyjnych. Lepiej
zrobić niefunkcjonalną ale ładną imitację sieci trakcyjnej, a elektrowozy zasilać poprzez
szyny tak jak inne lokomotywy (przy użyciu obwodów torowych lub DCC).
- Czy można sterować pociągiem przez radio?
Może i można, ale po co??? Pociąg ma jeden stopień swobody, jeździ zawsze po szynach, które doprowadzają zasilanie. Klasyczne sterowanie kierunkiem i prędkością polega na regulacji napięcia zasilającego (zasilanie i sterowanie są sprzężone), dlatego niezależne sterowanie kilkoma lokomotywami wymaga skomplikowanych obwodów torowych.
Można też uzyć elektronicznej techniki DCC, która potrafi rozdzielić stałe napięcie zasilające i impulsy sterujące.
- Co to jest DCC?
DCC (skrót od Digital Command Controll) jest systemem pozwalającym na niezależne sterowanie różnymi urządzeniami podłączonymi do tej samej magistrali zasilającej. Każde urządzenie (zazwyczaj jest to lokomotywa, ale można też sterować zwrotnicami itp. co zaoszczędza plątaniny kabli) wyposazone jest w elektroniczny dekoder z zaprogramowanym unikalnym adresem (identyfikatorem). System sterujący poprzez tzw. booster wysyła komendy (adres urządzenia i kod wykonawczy) zakodowane jako impulsy nałożone na napięcie zasilające. Dzięki DCC można sterować nie tylko prędkością lokomotywy, ale również aktywizować dodatkowe urządzenia z nią związane (oświetlenie, sprzęgi, odbieraki prądu, generator dymu, sygnał dźwiękowy itp.).
Więcej szczegółow na stronie A. Czartkowskiego - Jak napędzać zwrotnice, szlabany itp urządzenia mechaniczne?
Urządzenia te są napędzane zazwyczaj elektromagnesami, zasilanymi prądem zmiennym 16V~. Więcej informacji na ten temat jest na stronie JTZ
- Czy można automatycznie rozłączać sprzęgi?
Istnieją tak zwane rozprzęgacze - punktowe elektromagnetyczne urządzenia torowe podnoszące
jarzma sprzęgu. Można je instalować w miejscach gdzie bardzo często rozłączamy wagony, np.
na górce rozrządowej.
Rozłączanie sprzęgu lokomotywy w dowolnym miejscu można zrealizować za pomocą techniki DCC. - Jak wykrywać zajętość toru przez pociąg?
Na różne sposoby, zależnie od urządzeń ktore tę informacje wykorzystują.
Dla urządzeń przekaźnikowych najlepszy jest styk szynowy, dla urządzeń elektronicznych -
włącznik naciskowy, ukłąd optoelektroniczny itp (chodzi o izolacje galwaniczną od torów).
- Gdzie znajdę układy i programy do sterowania kolejką przez komputer?
Można poszperać w dziale SOFTWARE naszego serwera, albo zajrzeć na stronę Resource Page
- Gdzie znajdę darmowe programy do projektowania makiet?
Większość programów tego typu jest komercyjna (WinRail, CadRail itp).
Umożliwiają one nie tylko projektowanie makiety, ale również np. 3D rendering, symulacje ruchu pociągów itp.
Istnieją również prostsze programy freeware, np. TrainCad (97kB)
albo TT-Cad, nawiasem mówiąc polskiego autorstwa (ale na razie tylko dla skali TT). - Z czego zrobić płytę makiety?
Płyta makiety powinna być lekka, odporna na paczenie, wytrzymała. Jest to najważniejszy element makiety (często lekceważony przez modelarzy), podobnie jak fundament jest najważniejszym elementem domu (często lekceważony przez budowlańców).
Nie należy wyciągać z piwnicy pierwszej lepszej płyty wiórowej, tylko zrobić porządną konstrukcję - rama z grubej sklejki, wzmocniona poprzeczkami, a na niej płyta montażowa ze sklejki. - Jak kształtować teren na makiecie?
Łagodnie pofałdowany teren można wykonać przy użyciu wypełnienia z kawałków styropianu, albo używając pianki montażowej (do okien) wtryskiwanej pod pofałdowaną matę trawiastą. Wieksze góry wymagałyby dużej ilości wypełnienia, więc lepiej robić konstrukcję stelażową, pokrytą siatką metalową
do której łatwo umocować trawe i elementy dekoracyjne. Przedtem należy wykonać estakady
(pasek sklejki na drewnianych klockach) jako podłoże pod tory i drogi.
- Jak i z czego robić drzewa, scieżki, budynki, lampy itp.?
To jest temat na całą książkę. Informacje o sposobach wyposażania makiety będą pojawiać się systematycznie, jeśli będziecie nadsyłać swoje pomysły.
Budynki można zrobić samodzielnie z kartonu, gotowe wzorce do wydrukowania są na stronie www.modelarstwo.n.pl w dziale WYCINANKI. - Czym się różni tor blaszany od modelowego?
Szyna toru blaszanego wygląda jak blacha wygięta w kształcie odwróconej litery U. Szyna toru modelowego wygląda jak prawdziwa szyna i dlatego tor ten nazywamy modelowym ;-)
Więcej informacji o wadach i zaletach tych materiałów torowych znajduje się tutaj
Red nacz: McZapkie
